विनोबा भावे
| विनोबा भावे | |
|---|---|
 भारतको 1983 टिकटमी भावे | |
| जन्म | विनायक नरहरि भावे ११ सेप्टेम्बर १८९५ गागोडे, पेन, बम्बे प्रेसिडेन्सी, ब्रिटिश भारत (वर्तमान दिन महाराष्ट्र, भारत) |
| मृत्यु | १५ नोभेम्बर १९८२ (८७ वर्ष) पवनार, वर्धा, महाराष्ट्र, भारत |
| राष्ट्रियता | • ब्रिटिश भारत (१८९५-१९४७) •  भारत (१९४७-१९८२) |
| अन्य नाम | आचार्य |
| अल्मा मेटर | महाराजा सयाजीराव विश्वविद्यालय बडोदा[१] |
| चिनारीको कारण | व्यक्तिगत सत्याग्रह, भूदान आन्दोलन |
| वेबसाइट | vinobabhave |
विनायक नरहरि भावे, जसलाई विनोबा भावे पनि भनिन्छ (११ सेप्टेम्बर १८९५ - १५ नोभेम्बर १९८२), अहिंसा रे मानव अधिकारका भारतीय अधिवक्ता थिए। प्रायः आचार्य (संस्कृतमा शिक्षक) भनिन्छ, उहाँ भूदान आन्दोलनका लागि परिचित हुनुहुन्छ।उहाँलाई भारतको राष्ट्रिय शिक्षक रे महात्मा गान्धीको आध्यात्मिक उत्तराधिकारी मानिन्छ। उनी प्रख्यात दार्शनिक थिए । गीतालाई उनले मराठी भाषामी गीताई शीर्षकका साथ अनुवाद गरेका छन्। [१]
प्रारम्भिक जीवन र पृष्ठभूमि[सम्पादन • स्रोत सम्पादन]
विनायक नरहरि भावेको जन्म ११ सेप्टेम्बर १८९५ मी गगोजी (वर्तमान गागोडे बुद्रुक) नामक सानो गाउँमी कोलाबामी भएको थियो जुन अहिलेको महाराष्ट्र हो। विनायक नरहरि शम्भुराव रे रुक्मणी देवीका जेठा छोरा थिए। दम्पतीका पाँच सन्तान थिए; चार छोरा विनायक, बालकृष्ण, शिवाजी रे दत्तात्रेय रे एक छोरी। उनका बुबा आधुनिक तर्कवादी दृष्टिकोणका साथ प्रशिक्षित बुनकर थिए रे बडोदामी काम गर्थे। विनायकलाई उनका हजुरबुवा शम्भुराव भावेले हुर्केका थिए रे कर्नाटककी एक धार्मिक महिला, उनकी आमा रुक्मिणी देवीबाटी धेरै प्रभावित थिए। विनायक सानै उमेरमी भगवद् गीता पढेर धेरै प्रेरित भए। [२]
नयाँ स्थापना गरिएको बनारस हिन्दू विश्वविद्यालयमी गान्धीको भाषणको बारेमी अखबारहरूमी एउटा रिपोर्टले भावेको ध्यान आकर्षित गर्यो। १९१६ मी, महात्मा गान्धीको अखबारको टुक्रा पढेपछि, भावेले आफ्नो स्कूल रे कलेजको प्रमाणपत्रहरू आगोमी फालिदिए जुन बम्बईमी मध्यवर्ती परीक्षामी सहभागी हुन जाँदै थिए। उनले गान्धीलाई पत्र लेखे रे पत्रको आदानप्रदान पछि गान्धीले भावेलाई अहमदाबादको कोचरब आश्रममी व्यक्तिगत भेट्न आउन सल्लाह दिए। भावेले ७ जुन १९१६ मी गान्धीलाई भेटे रे पछि आफ्नो पढाइ त्यागे। भावेले गान्धीको आश्रममी पढाउने, अध्ययन गर्ने, घुम्ने रे समुदायको जीवन सुधार्ने जस्ता गतिविधिहरूमी गहिरो चासोका साथ भाग लिए।
भावे सन् १९२० रे १९३० को दशकमी धेरै पटक गिरफ्तार भएका थिए रे १९४० को दशकमी ब्रिटिश शासनको अहिंसक प्रतिरोधको नेतृत्व गरेकोमी पाँच वर्षको जेल सजाय भोगेका थिए। भावेका लागि जेलहरू पढ्ने रे लेख्ने ठाउँ बनेका थिए। उनले जेलमी ईशावास्यवृत्ति रे स्थितिप्रज्ञा दर्शन लेखे। उनले चार दक्षिण भारतीय भाषाहरू पनि सिके रे भेल्लोर जेलमी लोक नगरीको लिपि बनाए। १९४० मी गान्धीले उनलाई नयाँ अहिंसात्मक अभियानमी पहिलो सहभागीको रूपमी चयन गर्दा उनले राष्ट्रिय प्रसिद्धि प्राप्त गरे।
जीवन र मृत्यु[सम्पादन • स्रोत सम्पादन]
भावेले आफ्नो जीवनको पछिल्लो समय महाराष्ट्रको वर्धा जिल्लाको पौनारस्थित ब्रह्मा विद्या मन्दिर आश्रममी बिताए। जैन धर्ममी वर्णित "समाधि मारन" / "संथारा" ग्रहण गरेर केही दिन खाना रे औषधि अस्वीकार गरेपछि १५ नोभेम्बर १९८२ मी उनको मृत्यु भयो। [२] सोभियत नेता लियोनिद ब्रेज्नेभको अन्त्येष्टिमा भाग लिन मस्को भ्रमणमी आएकी भारतकी प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीले भावेको अन्त्येष्टिमा सहभागी हुन आफ्नो भ्रमण छोटो गरिन् । [३]
पुरस्कार[सम्पादन • स्रोत सम्पादन]
1958 मी भावे सामुदायिक नेतृत्वको लागि अन्तर्राष्ट्रिय रेमन म्यागसेसे पुरस्कारको पहिलो प्राप्तकर्ता थिए। [३] उनलाई सन् १९८३ मी मरणोपरान्त भारत रत्न प्रदान गरिएको थियो। [४]
ग्रन्थसूची[सम्पादन • स्रोत सम्पादन]
- — (1957). Bhoodan Yajna: Land-Gifts Mission (in English). Navajivan Publ. House. OCLC 917003189.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1969). The Essence of the Christian Teachings (in English). Sangh. OCLC 916980559.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1972). The Third Power (in English). Sangh. OCLC 916982570.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1973). Swaraj Sastra: The Principles of A Non-Violent Political Order (in English). Sangh. OCLC 916982656.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1977). Democratic Values and the Practice of Citizenship: Selections from the Addresses of Vinoba Bhave, 1951-1960 (in English). Sarva Seva Sangh Prakashan. OCLC 312995346.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1977). Dharma Samanvaya (in Hindi). Naī Dillī; Gāṃdhī Śānti Pratiṣṭhāna. OCLC 314472587.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1978). The Essence of the Quran (in English). Sangh. OCLC 916980560.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1982). Talks on the Gita (in English) (8th ed.). Sarva-Seva-Sangh-Prakashan. OCLC 20472526.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1982). Women's Power (in English). Sangh. OCLC 916980145.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (1985). Thoughts on Education (in English). Sarva Seva Sangh Prakashan. OCLC 311456183.CS1 maint: unrecognized language (link)
- — (2006). Moved By Love (in English). Translated by Sykes, Marjorie. P. Cholkar. OCLC 875768248.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ Umarji, Vinay (13 June 2016), "Know Your Smart City: Gujarat", Business Standard
- ↑ Narayanaswamy, K.S. (2000). Acharya Vinoba Bhave – A biography (Immortal Lights series). Bangalore: Sapna Book House. ISBN 9788128017506.
- ↑ Wilson, Boyd H. (1986). "Vinoba Bhave's Talks on the Gita". In Minor, Robert Neil (ed.). Modern Indian Interpreters of the Bhagavadgita (in English). State University of New York Press. p. 113. ISBN 978-0-88706-297-1. OCLC 751652796.CS1 maint: unrecognized language (link)