हिन्दी

विकिपिडिया बठेइ
अन्वेषणमा जानुहाेस् खाेजमा जानुहाेस्
हिन्दी
हिन्दी वा मानक हिन्दी
Hindī or Mānak Hindī
देवनागरी लिपिमी लेखियाः हिन्दी
उच्चारणहिन्दुस्तानी उच्चारण: [ˈmaːnək ˈɦin̪d̪iː]
मातृभाषीभारत
दक्षिण अफ्रिकाआ केइ विशेष समुदायअनमी, नेपाल
मातृभाषी वक्ताअन
१८० मिलियन[१][२]
देवनागरी (ब्राह्मिक)
हिन्दी ब्रेल
हस्ताक्षरित हिन्दी
आधिकारिक स्थिति
माइ आधिकारिक भाषा
 भारत[४]
 फिजी
नियमन निकायकेन्द्रीय हिन्दी निर्देशालय[५]
भाषा सङ्केतअन
ISO 639-1hi
ISO 639-2hin
ISO 639-3hin
hin-hin
ग्लोट्टोलगhind1269[६]
Linguasphere59-AAF-qf
हिन्दुस्तानी मूल भाषा रह्याः क्षेत्रअन (रातो) भारतीय भाषाअन सित (गाढ़ा करड़ो)

हिन्दी भारतका संविधान अन्सारअ भारतको पैल्लो राष्ट्र भाषा हो रे यो भाषा भारतका बहुसंख्यक जनता प्रयोग अद्द्या भाषा लै हो। हिन्दी मुख्य रूपले उत्तर तथा मध्य भारतका भूभागअनमी बोलिन्छे। सन् २६ जनवरी १९६५ मी हिन्दीलाइ भारतका आधिकारिक भाषाको मान्यता दिइयाः थ्यो।

चिनियाँ पछा हिन्दी विश्वमी सबहै बढ्ता मान्सुअन बठेइ मातृभाषाका रूपमी बोलीनेइ भाषा हो। भारत तथा और देशमी ६० करोड (६०० मिलियन) है बढ्ता मान्सुअन हिन्दी प्रयोग अद्दान। फिजी, मौरिशस, गुयाना, तथा सुरिनामका भौत जनता दैनिक रूपमी हिन्दी प्रयोग अद्दान।

भाषाविदअन हिन्दी तथा उर्दू भाषालाइ यकै भाषा माण्णान। हिन्दी देवनागरी लिपिमी लेखिन्छे तथा शब्दावलि मी भौत मात्रामी संस्कृत भाषाबठेइ आयाः आँखर छन। उर्दू नास्तालिक लिपिमी लेखिन्छे रे यैकि शब्दावलि मी जेसा जसा फारसि तथा अरबि भाषाअनको प्रभाव धेकीन्छ। व्याकरणका दृष्टिकोणले उर्दू तथा हिन्दी मी लगभग शत-प्रतिशत समानता छन् - केवल कसै खास क्षेत्रमी शब्दावलिका श्रोतका हिसाबले फरक पायीन्छ। उर्दूमी केयि खास उच्चारण अरबि तथा फारसिबठेइ लिइयाः हनाले फारसि तथा अरबिका केयि व्याकरणीय संरचना लै उर्दूमी प्रयोग हनान।

व्युत्पत्ति[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

हिन्दी आँखर को प्रयोग मूल रूप मी सिन्धु-गङ्गा का मैदानि इलाका मी रन्या मान्सअन लाइ बोलौनाइ अरियाः थ्यो। यो आँखर पुरातन फारसि का هندی Hindī (इरानि फारसि उच्चारण: Hendi) बठेइ आयाः हो, जै को माने "हिन्द (भारत) का या भारत सित सम्बन्ध राख्द्या" भँण्ण्या हन्छ।[७]

पैली का और नाउँ हिन्दवी (Hindavī ) या हिन्दुई (Hinduī) (फारसि: هندوی‎ "का या हिन्दु/भारतीय मान्स सित सम्बन्ध राख्द्या") लै कभै काइ प्रयोग मी थ्या, उदाहरण खिलाइ अमीर खुसरो का साहित्य मी।[८][९]

दुइ शब्दावलि "हिन्दि" रे "हिन्दु" कि उत्पत्ति का विषय मी खोज अरन्ज्याँ पुरानि फारसि भाषा सित सम्बन्ध जोड़ीन्छ। पुरानि फारसि भाषा मी यिन आँखर कि उत्पत्ति संस्कृत आँखर सिन्धु बठेइ भयाः हो, सिन्धु यक नदि हो। यिसै शब्दावलि को ग्रीक रूप "इण्डस" (नदि खिलाइ) रे "इण्डिया" (नदि का जमीन खिलाइ) हन।[१०][११]

सन्दर्भ सामग्रीअन[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

  1. BBC: A Guide to Urdu
  2. हिन्दी एथ्नोलोगमा (१६औं संसकरण, २००९)
  3. ३.० ३.१ Hindustani (2005). किथ ब्राउन (ed.). भाषा र भाषाविद्को विश्वकोष (2 ed.). एलसेभियर. ISBN 0-08-044299-4.CS1 maint: ref=harv (link)
  4. "Sequence of events with reference to official language of the Union".
  5. "Central Hindi Directorate: Introduction". Archived from the original on 2012-05-04. Retrieved 2017-10-05.
  6. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Hindi". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  7. Steingass, Francis Joseph (1892). A comprehensive Persian-English dictionary. London: Routledge & K. Paul. p. 1514. Archived from the original on 21 June 2020. Retrieved 13 February 2018.
  8. Khan, Rajak. "Indo-Persian Literature and Amir Khusro". University of Delhi. Retrieved 17 February 2018.[permanent dead link]
  9. Losensky, Paul E. (15 July 2013). In the Bazaar of Love: The Selected Poetry of Amir Khusrau. Penguin UK. ISBN 9788184755220 – via Google Books.
  10. Mihir Bose (18 April 2006). The Magic of Indian Cricket: Cricket and Society in India. Routledge. pp. 1–3. ISBN 978-1-134-24924-4.
  11. "India". Online Etymology Dictionary.

भाइरा लिङ्कअन[सम्पादनस्रोत सम्पादन]