हैदराबाद

विकिपिडिया बठेइ
अन्वेषणमा जानुहाेस् खाेजमा जानुहाेस्
हैदराबाद

హైదరాబాద్
حیدرآباد
हैदराबाद शहरसँग सम्बन्धित छविको एक झलक।
शीर्ष बायाँबाट दक्षिणातर्फ: चारमीनार, लैंको हिल्स, हुसैन सागर, गोलकुंडा का किला, चौमुहल्ला पैलेस एवं बिरला मन्दिर।
Nickname(s): 
मोतिहरूको शहर
देश भारत
राज्यतेलङ्गाना
क्षेत्रडेक्कन
जिलाहैदराबाद जिला, रंगारेड्डी जिला और मेदक जिला
स्थापित१५९१ ईस्वी
Founded byमोहम्मद कुली कुतुब शाह
Government
 • Typeमेयर परिषद
 • Bodyग्रेटर हैदराबाद नगर निगम
हैदराबाद महानगर विकास प्राधिकरण
 • सांसदबंडारू दत्तात्रेय और असादुद्दीन ओवैसी
 • महापौरमोहम्मद माजिद हुसैन
 • पुलिस आयुक्तएम॰ महेन्द्र रेड्डी
Area
 • महानगर६५० km (२५० sq mi)
 • Metro
७,१०० km (२,७०० sq mi)
Elevation
५०५ m (१,६५७ ft)
Population
 (2011)
 • महानगर६,८०९,९७०
 • Rankचतुर्थ
 • Density१८,४८०/km (४७,९००/sq mi)
 • Metro
७,७४९,३३४
 • महानगर रैंक
षष्टम
Demonym(s)हैदराबादी
Time zoneUTC+5:30 (भारतीय मानक समय (IST))
पिनकोड
500 xxx, 501 xxx, 502 xxx, 508 xxx, 509 xxx
Area code(s)+91–40, 8413, 8414, 8415, 8417, 8418, 8453, 8455
Vehicle registrationTS-07,TS-08,TS-09,TS-10,TS-11,TS-12,TS-13,TS-14,TS-15
आधिकारिक भाषातेलुगू भाषा, उर्दू भाषा
Websitewww.ghmc.gov.in

हैदराबाद (तेलुगु: హైదరాబాదు,उर्दु: حیدر آباد) भारत का राज्य तेलंगाना तथा अान्ध्रप्रदेश को संयुक्त राजधानी हो, जो दक्कन को पठार मि मूसी नदी का किनारमि छ। यईको अर्को नाम भाग्यनगर हो। भणिन्छ कसै समय यई सुन्दर शहर लाइ क़ुतुबशाही परम्परा का पाँचवें शासक मुहम्मद कुली क़ुतुबशाह ले अापनी प्रेमिका भागमती लाई उपहार स्वरूप भेंटि दिया भे, उस समय यो शहर भागनगर का नामले जाणिन्थ्यो। भागनगर समय का साथ हैदराबाद नाम ले प्रसिद्ध भयो। यईलाई 'निज़ामको शहर' तथा 'मोतियों को शहर' पनि भनिन्छ।[२]

यो भारत को सर्वाधिक विकसित नगरमिको एक हो और भारतमि सूचना प्रौधोगिकी एवं जैव प्रौद्यौगिकी को केन्द्र बनिरयाछ। हुसैन सागर है विभाजित, हैदराबाद और सिकंदराबाद जुड़वां शहर हुन। हुसैन सागर को निर्माण सन १५६२ मि इब्राहीम कुतुब शाह का शासन कालमि भयो रे यो एक मानव निर्मित झील हो। चारमीनार, यई क्षेत्र मी प्लेग महामारी को अंत को यादगार का अवसरमि मुहम्मद कुली कुतुब शाह ने १५९१ मि, शहर का बीचों बीच बनायाथे। गोलकुंडा का क़ुतुबशाही सुल्तान द्वारा बसाया यो शहर ख़ूबसूरत इमारत, निज़ामी शान-शौक़त और लजीज खानि का कारण मशहूर छ और भारत का मानचित्र मि एक प्रमुख पर्यटन स्थल का रूप मि अापनु अलगगौरव राख्छ। निज़ाम को यई शहर मि आज पनि हिन्दू-मुस्लिम सांप्रदायिक सौहार्द्र मि एक-अर्का का साथ रयर उनका खुशिमि शरीक हुन्छन। अापनु उन्नत इतिहास, संस्कृति, उत्तर तथा दक्षिण भारत को स्थापत्यको मौलिक संगम, तथा अापनु बहुभाषी संस्कृति का लागि भौगोलिक तथा सांस्कृतिक दुबैमि जानिन्छ। यो स्थान यस्तो छ जहां हिन्दू और मुसलमान शांतिपूर्वक शताब्दियोंहै साथ साथ रयाछन।

निजामी ठाठ-बाट को यो शहर का मुख्य आकर्षण चारमीनार, हुसैन सागर झील, बिड़ला मंदिर, सालारजंग संग्रहालय आदि हुन, जो देश-विदेश यई शहर लाइ एक अलग पहचान दिन्छन। यो भारतीय महानगर बंगलौर है 574 किलोमीटर दक्षिण मि, मुंबई है 750 किलोमीटर दक्षिण-पूर्व मि तथा चेन्नई है 700 किलोमीटर उत्तर-पश्चिम मि छ। कुनै समय नवाबी परम्परा को यो शहर मि शाही हवेलियाँ और निज़ामों को संस्कृति का बीच हीरे जवाहरात को रंग सामने अायो त कबै स्वादिष्ट नवाबी भोजन को स्वाद। यई शहर को ऐतिहासिक गोलकुंडा दुर्ग को प्रसिद्धि पार-द्वार सम्म पुग्यो रे यईलाई उत्तर भारत और दक्षिणांचल का बीच संवाद को अवसर सालाजार संग्रहालय तथा चारमीनारले प्रदान गर्यो। वर्ष २०११ को जनगणना अनुसार यई महानगर को जनसंख्या ६८ लाख है अधिक छ।

स्थापना[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

गोलकोंडा को पुराना क़िला राजधानी का लागि अपर्याप्त सिद्ध भयो रे ये कारणले लगभग १५९१ मी क़ुतुबशाही वंशमा पाँचौँं, मुहम्मद कुली क़ुतुबशाह ले पुराने गोलकोंडा भन्दा केही मील परा मूसी नदी को किनारमी हैदराबाद नामक नयाँ नगर बनाया थ्या।

नामकरण[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

हैदरबाद नामका पछाडी भौत धारणाहरु छन् । एक प्रसिद्ध धारणा माणिया छ कि ये शहर्लाई बसाइ सकेपछी मुहम्मद कुली कुतुब शाह ले एक स्थानीय [बंजारा] केटी भागमती सङ्गा प्रेम गर्न बसे। केटिसङ्ग [विवाह] पश्चात [इस्लाम] स्वीकार गरे र उसका नयाँ नाम हैदर महल राखे - र शहर लाई लै नयाँ नाउ हैदराबाद राखे(अर्थात : "हैदर द्वरा बसाइएको शहर")[३]

संन्ज्या बेलामी चारमिनार

आवागमन[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

एम एम टी एस नैकलेस रोड मैट्रो स्टेशन
हैदराबाद मेट्रो सार्वजनिक परिवहन
  • सड़क
  • रेल सेवा
  • वायु सेवा

सन्दर्भ[सम्पादनस्रोत सम्पादन]

  1. "Welcome to HMDA". एच एम डी ए. 2010. Retrieved 8 अगस्त 2014. Check date values in: |accessdate= (help)
  2. "हैदराबादमा व्यापार".
  3. International Telugu Institute (Telugu: Antarjātīya Telugu Saṃstha). "तेल्गु वानि": 12. Cite journal requires |journal= (help)


बाह्य कड़ियन[सम्पादनस्रोत सम्पादन]