ज्वालामुखी

ज्वालामुखी पृथ्वीका सतह मि उपस्थित यस्तो दरार या मुख हो जसबाट पृथ्वीकन भीतर को गर्म लावा, गैस, राख आदि बाहिर अाउन्छ। वस्तुतः यो पृथ्वी का माथि पत्रमि एक विभंग (rupture) हो जईबाट भितरको पदार्थ बाहिर निकल्छ। ज्वालामुखी द्वारा निस्किया इन पदार्थ जम्मा भई निर्मित शंक्वाकार स्थलरूप लाई ज्वालामुखी पर्वत भनिन्छ।

ज्वालामुखी को सम्बंध प्लेट विवर्तनिकी संग छ किनकि यो पाइयाछ की धेरैजसो यो प्लेटका सीमा का नजिक पाइन्छ किनकी प्लेट सीमा पृथ्वी का माथिल्लो पत्रमि विभंग उत्पन्न हुनाका कारण कमजोर स्थल उपलब्ध गराउन्छ। यइका अलावा केई अन्य स्थमि लै ज्वालामुखी पाइन्छ जसको उत्पत्ति मैंटल प्लूम है हुन्या मानिन्छ रे यस्ता स्थललाई हॉटस्पॉट को संज्ञा दिइन्छ।

भू-आकृति विज्ञान मि ज्वालामुखी लाई आकस्मिक घटना का रूपमि हेरिन्छ रे पृथ्वी का सतह मि परिवर्तन ल्याउनेवाला बलमि यइलाई रचनात्मक बल का रुपमि वर्गीकृत गरिन्छ क्याएकी यईले कैयौं स्थलरूप को निर्माण हुन्छ। अर्कातर्फ पर्यावरण भूगोल यिनको अध्ययन एक प्राकृतिक आपदा का रूप मि गर्छ क्याएकी यइले पारितंत्र रे ज्यान-माल मि नोक्सान हुन्छ।