पश्चिमी हरित माम्बा

पश्चिमी हरित माम्बा
Conservation status
Least Concern  (IUCN 3.1)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	Animalia
जाति:	Chordata
Class:	Reptilia
गण:	Squamata
उप-गण:	Serpentes
मौ:	Elapidae
उप-मौ:	Elapinae
वंश:	Dendroaspis
प्रजाति:	D. viridis
Binomial name
Dendroaspis viridis (इडवोर्ड हेलोवेल, सन् १८४४)
पश्चिमी हरित माम्बाको बासस्थान दायरा
पर्यायअन
Leptophis viridis हलोवेल, सन् १८४४ Dendroaspis viridis hallowelli योमेन्स, सन् १९९३ Dendroaspis viridis hallowelli – बोर्नेट र एम्स, सन् २००५

पश्चिमी हरित माम्बा वा पश्चिम अफ्रिकी माम्बा यक लामो, पातलो रे विश्वमी रयाः सब है विषालु स्यापको यक प्रजाति हो। यो स्याप माम्बा परिवारको यक प्रजाति अन्तर्गत पडन्छ। यो प्रजातिको स्याप लाइ पैल्लो फेर जीव वैज्ञानिक एडबर्ड हेलोवेलले पत्ता लगायाः थ्याः। हरित माम्बा, माम्बा प्रजातिको मध्यम वर्गको स्याप हो। यो स्याप रुख रे जमिन दुयेइ ठौर माइ बसोबास अद्द्या भएकाले यसले सिकार गर्न खिलाइ मुख्यतया जमिन माइ बस्ने अद्दछ। यै प्रजातिको स्यापले मुसा, चराचुरुङ्गी, खरायो आदिको सिकार गर्ने अद्दछ।

यो प्रजातिको स्याप पश्चिम अफ्रिकाको जङ्गलमी बस्ने अन्य स्यापअन भन्दा एकदमै चनाखो रे आक्रमक हुन्छ। इलापिडी परिवारमी पड्ड्या अन्य माम्बा स्याप जस्तो हरित माम्बा लै उत्तिकै विषालु हन्छ। यै स्याप लाइ केइ वैज्ञानिकअनले अन्य माम्बा भन्दा कम आक्रमक रे विषालुको दर्जामा राख्छन् भने कसैले यै लाइ एकदम आक्रमक रे विषालु स्यापको दर्जा माइ राख्छन्। यै प्रजातिले पश्चिम अफ्रिकी जङ्गलअनमी पाइन्या अन्य प्रजातिको स्यापले भन्दा मान्सु लाइ कम आक्रमण गर्ने गर्छ। यै स्यापको मृत्युदर एकदमै उच्च हुने गर्छ भणे यै स्यापको टोकाईले कहिलेकाहीँ ज्यान लै लिन सक्छ।

शारीरिक विवरण

पश्चिमी हरित माम्बा इलापिडा परिवार माइ पड्ड्या यक लामो सुरिलो रे लामो पुच्छर भयाः स्याप हो। यै प्रजातिको स्यापको यक वयस्कको कुल लम्बाई १.४ मिटर (४.६ फिट) बठेइ २.१ मिटर (६.९ फिट) हुन्छ भणे कहिलेकाहीँ यै प्रजातिका स्यापअन २.४ मिटर (७.९ फिट) सम्म लम्बाई भयाः लै भेटिन्नान यै स्यापको मुण्डो पातलो रे फैलियाः हुन्छ। यैको आँखा मध्यम बर्गको हुन्छ भणे यसको आँखाको नानी फिका पहेँलो रे खैरो रङ्का हुनान।

वितरण रे बसोबास क्षेत्र

पश्चिमी हरित माम्बाअन विश्व माइ मुख्यतया पश्चिम अफ्रिकामी पाइन्नान। यै प्रजातिको बारे माइ विभिन्न स्रोतअनले विभिन्न बसोबास स्थान उल्लेख गरेतापनि यै प्रजाति जाम्बिया, सेनेगल बठेइ बेनिन सम्म पाइन्या अर्छ भणे पश्चिम बठेइ पूर्वमी यो स्याप गिनी-बिसाउ, गिनी, सिएरे लियोन, लाईबेरिया, आइभोरी कोस्ट, घाना रे टोगो सम्म फैलियाः छ। टोगोमी यै प्रजातिको उत्तरी वितरण क्षेत्र समाप्त हुन्छ तर यो स्याप टोगो भन्दा लै उत्तरी भूभागको कारा क्षेत्रमी पाइन्या अद्दछ। केइ स्रोतअनले यो स्याप सुदूर दक्षिणी क्षेत्रका माली रे आइभोरी कोस्ट रे पश्चिममी क्यामेरून रे गाबोन सम्म पाइन्या उल्लेख अरियाः छ।

पश्चिमी हरित माम्बा मुख्यतया पश्चिम अफ्रिकाको बर्षावन माइ बसोबास गर्छ। बर्षवनमी यो स्याप गिनी बठेइ गिनी बिसाउ सम्म बसोबास गर्ने अरियाः तथ्याङ्कले देखायाः छ। यो स्याप बोक्रा नभयाः रुखमी बसोबास गर्छ जाँ यै लाइ प्रशस्त आहारा मिल्छ। यो प्रजातिको स्याप वर्षमी १,५०० मिलिमिटर (१५० सेन्टिमिटर) पानी पर्ने क्षेत्र वा जङ्गलमी बढी पाइन्या अद्दछ। टोगोमी यै स्यापको बसोबास उत्तरमी क्षेत्र खुला जङ्गल रे पश्चिममी गिनील साभाना सम्म फैलियाः छ।

संरक्षण स्थिती

सन् २०११ माइ अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घले यै प्रजातिका स्याप लाइ कम चासोका प्रजातिको सूची माइ सूचीकृत अरियाः छ। यै प्रजाति लाइ सन् २०१२ माइ उक्त सूची माइ राखियाः थ्यो भणे सन् २०१३ माइ यो तथ्याङ्क सार्वजनिक गरियाः थ्यो। यै स्याप पश्चिम अफ्रिकामी विभिन्न स्थानअनमी प्रशस्त मात्रामी पाइन्या अद्दछ।

व्यवहार

पश्चिमी हरित माम्बा दुयेइ जमिन रे रुखमी बसोबास गर्ने भएता लै यो स्याप विषेशगरि रुखमी बढी बस्न्या अद्दछ। जमिनमी बस्दा यो स्यापले आफुनो मुण्डो रे घाँटी हल्का ठडाएर हिड्न्या अद्दछ रे यसले घाँटी लाइ एकैपटक लामो दुरी सम्म लै लगेर सिकार गर्ने गर्छ। हरित माम्बाले दुवै बिहानी रे रातीको समयमी धेक्न सक्छ। अफ्रिकामी यै स्याप लाइ बिहान ७ बठेइ १० सम्म रे दिउँसो २ बठेइ ४ बजे सम्म सक्रिय भयाः तथ्याङ्क रयाः छ। घना जङ्गली क्षेत्रमी हरित माम्बाले मानवको आवतजावत रे ४० मिटर (१३० फिट) भन्दा नजिक आयो भणे यसले सामान्यतया आक्रमण गर्ने गर्छ। यै स्यापले डर रे खतराको सङ्केत पाउने बित्तिकै दुलो रे झाडीअनमी लुक्ने अद्दछ भणे कहिलेकाहीँ यैले आफुनो घाँटी रे मुख लाइ ठूलो बनाउँछ रे जिब्रो भित्र बाहिर गर्न अद्दछ। यै स्याप डरायो अथवा यसले खतराको सङ्केत पाए पछा यसको नजिक केइ हलचल भयो भणे यसले एकदमै दुर्त गति माइ भौती फेर आक्रमण गर्ने अद्दछ।

शिकार रे शिकारी

पश्चिमी हरित माम्बा विषेशगरि रुख रे झाडीअनमी बस्न्भया भएकाले यैले ससाना स्थनधारी जनावर रे चराचुरुङ्गीअनको सिकार गर्ने गर्छ। यै स्यापले चणाको गुणमै गइ आक्रमण गर्ने अद्दछ भणे यैले मुसा, खरायो, चमेरा, भ्यागुतो, लोखर्के, छेपारो अादिको लै सिकार अद्दछ। यसले सामान्यतया तातो रगत भयाः जनावरको सिकार गर्छ। यै प्रजातिको स्यापले आफुनो आहारा लाइ यक फेर टोकीसके पछा केही समय छाड्छ रे उक्त जनावरको मृत्युु पश्चात् यसले सिकार एकै फेर माइ निल्ने अद्दछ। यै स्याप लाइ आफुनो सिकार पूर्ण रुपमी पचाउन खिलाइ अाठ बठेइ दश घण्टा सम्म लाग्ने अद्दछ।

हरित माम्बा एकदमै विषालु भएकाले यै लाइ सिकार अद्द्या जनावर न्यून हुनान। वयस्क पश्चिमी हरित माम्बाको प्राकृतिक रुपमी विभिन्न सिकारीअन लै छन् जै माइ सिकारी पन्छी लै समावेश छ। यै स्यापको शिकारी विषेशगरि मान्सु रे शिकारी पन्छी हुन्।

बाइल्ला सूत्रअन

• [१] - हरित माम्बासित सम्बन्धित केइ श्रव्य दृश्यअन